ثبت حسابداری ارزش افزوده در خرید و فروش

ثبت حسابداری ارزش افزوده کاری بسیار سخت و دشوار است که در این مقاله در نظر داریم آن را برای شما شرح دهیم. با ما همراه باشید.

در طی چندین سال گذشته شاهد اضافه شدن رقمی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده به رقم نهایی کالاها و خدمات خریداری شده هستیم. منظور از ارزش افزوده، تفاوت میان نرخ تولید کالا و نرخ فروش آن است. در واقع اگر شما قیمت نهایی یک محصول را از هزینه تولید آن کسر کنید، میتوانید ارزش افزوده آن را محاسبه نمائید. دقت داشته باشید این رقم که از جانب دولت تعیین میشود توسط فروشنده اخذ شده و در فواصلی معین به اداره امور مالیات بر ارزش افزوده پرداخت میگردد. قوانین بسیار زیاد و البته پیچیده‌ای در راستای مالیات ارزش افزوده وجود دارد.

مبانی قانونی مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از نظام‌های مالیاتی مهم و پیچیده است که در بسیاری از کشورها به اجرا در می‌آید. مبانی قانونی این مالیات بر اساس قوانینی است که توسط دولت‌ها وضع می‌شود تا از گردش مالی در زنجیره تولید تا مصرف نهایی، مالیات اخذ شود. در ایران، این نظام مالیاتی برای نخستین بار در سال 1387 با تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط مجلس شورای اسلامی به اجرا درآمد.

این قانون شامل مجموعه‌ای از مواد و تبصره‌ها است که نحوه محاسبه، اخذ و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده را تعیین می‌کند. اجرای این قانون بر اساس اصول عدالت مالیاتی، شفافیت در معاملات اقتصادی و افزایش درآمدهای دولت بدون تأثیر مستقیم بر قیمت‌های مصرف‌کننده نهایی است.

مطابق با قانون مالیات بر ارزش افزوده، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که به عرضه کالاها و خدمات مشغول هستند، ملزم به ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده و پرداخت مالیات متعلقه به سازمان امور مالیاتی می‌باشند. این قانون همچنین شامل مقرراتی برای معافیت‌های مالیاتی برخی از کالاها و خدمات می‌شود که در جهت حمایت از بخش‌های خاص اقتصادی و اجتماعی طراحی شده است.

به عنوان مثال، محصولات کشاورزی فرآوری نشده، داروها و خدمات درمانی از جمله مواردی هستند که از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. علاوه بر این، قوانین مرتبط با جرائم و تخلفات مالیاتی نیز به طور دقیق در این قانون مشخص شده است تا از فرار مالیاتی جلوگیری کرده و عدالت مالیاتی را تضمین کند.

دریافت مالیات بر ارزش افزوده

امروزه وظایف مختلفی برای دریافت مالیات بر ارزش افزوده مشخص شده که هرگونه سرپیچی از آن میتواند جرائم سنگینی را برای افراد به همراه داشته باشد. این ماموران وظیفه دریافت مالیات از خریدار و البته پرداخت دقیق آن به خزانه دولت را برعهده دارند.

از جمله دیگر وظایف این دسته از افراد میتوان به ارائه گزاش مبالغ خرید و فروش‌های انجام شده و البته مقدار مالیات آنها حداکثر تا 15 روز پس از پایان هر فصل اشاره کرد. دقت داشته باشید که این گزارش در یک فرم خاص که اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده نام‌گذاری شده ارسال می شود. به عبارت ساده‌تر این افراد در زمان خرید کالا، مالیات را از طرف خریداران بعدی پرداخت کرده و در هنگام فروش، مجددا آن را از خریدار دیگر دریافت خواهند کرد. این روند تا هنگام تحویل کالا یا ارائه خدمات به مصرف کننده نهایی ادامه خواهد یافت.

مراحل ثبت حسابداری ارزش افزوده

برای اینکه بتوانید در حسابداری ارزش افزوده، عملکردی موثر و دقیق از خود به جای بگذارید، باید با چگونگی محاسبه آن آشنایی کاملی داشته باشید. برای محاسبه ارزش افزوده در ابتدا باید درصد نرخ ارزش افزوده تعیین شده را به قیمت نهایی محصول خود اضافه کرده و سپس به مشتری اعلام نمائید. حال بهترین زمان است که چگونگی ثبت آن را در دفاتر و نرم‌افزارهای حسابداری بیاموزید:

1- قبل از هر چیزی باید با کدینگ حسابداری آشنایی داشته باشید. ما در یک مقاله به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم. در واقع شما برای ثبت حسابداری ارزش افزوده باید با استفاده از کدینگ حسابداری نام مشتریان را در قسمت حساب ها و اسناد دریافتنی یا همان بدهکاران تجاری قرار دهید. هر چند که در حساب های معین یا تفصیلی نیز باید آن مشتری را به میزان کل مبلغ فاکتور فروش به عنوان بدهکار به حساب آورید.

2- پس از اینکار باید به سراغ حساب «فروش» بروید و رقم خالص فروش را با کمک نرم افزار مورد استفاده بستانکار کنید. پس از اینکار حال نوبت به حساب ارزش افزوده میرسد که به صورت «سایر حساب ها و اسناد پرداختنی/ مالیات بر ارزش افزوده» با رقم مربوط به ارزش افزوده نوشته شده و جزء بستانکاران به حساب می آید.

3- در پایان شما به راحتی مشاهده خواهید کرد که سند حسابداری شما کاملا تراز شده است.

برای ثبت ارزش افزوده باید به این مسئله توجه داشته باشید که به طور معمول پس از اتمام هر فصل؛ موعد پرداخت ارزش افزوده فرا میرسد. در این موعد که مهلتی 15 روزه دارد شرکت ها، سازمان ها و البته فروشندگان این فرصت را دارند تا به سایت و حساب کاربری خود مراجعه کرده و با تکمیل اظهارنامه ارزش افزوده آن را به همراه برگه پرداخت مالیات و عوارض به صورت الكترونیكی یا مراجعه به بانك پرداخت نمایند.

دقت داشته باشید که عدم پرداخت مالیات ارزش افزوده میتواند جرائم سنگینی را با خود به همراه داشته باشد. پس از این مقوله به آسانی گذر نکنید.

کالاهای معاف از مالیات

طبق قوانین مالیاتی وضع شده در کشور ایران، برخی از محصولات موجود در کشور معاف از مالیات بوده و فروشندگان هیچ نیازی به پر کردن اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات ندارند.

از جمله این محصولات میتوان به محصولات کشاورزی فرآوری نشده، دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل، انواع کود، سم، بذر و نهال، آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات، کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات، کالاهای همراه مسافر، اموال غیر منقول، انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی، خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق موضوع قانون مالیات های مستقیم، خدمات بانکی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس ها و بازارهای خارج از بورس اشاره کرد.

شرکت های معاف از مالیات بر ارزش افزوده

تفاوت مالیات مستقیم و ارزش افزوده

اگر قصد ثبت حسابداری ارزش افزوده را دارید، باید به این مسئله آگاه شوید که تفاوت فاحشی میان مالیات مستقیم و ارزش افزوده وجود دارد. هر چند که مبنای تشخیص درآمدها و مالیات‌ها یکسان نباشد. اما با این وجود دولت دو روش را برای تشخیص به پرونده های مالیاتی تعیین کرده است.

دلایلی که باعث می شود روش تشخیص برای شناسایی مالیات و اخذ آنها از طرف مقابل نیز متفاوت شود. زیرا سبک فروش کالا و خدمات فعالان کسب و کار افراد یکسان نیست لذت این مسئله در تشخیص مالیات ها نیز موثر خواهد بود.

برای تشخیص درآمد مشمول مالیات تکلیفی مودیان مالیاتی، خود اظهاری را مبنا قرار می دهند. اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق قانون، موظف به شفافیت درآمد و هزینه های خود برای پرداخت مالیات هستند، بایستی اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی و هم چنین اظهارنامه الکترونیکی گزارش‌های فصلی ارزش افزوده را از طریق ‌های مربوطه بارگذاری کنند تا بر اساس اسناد و مدارک مثبته، ممیزان واحدهای مالیاتی سراسر کشور را نسبت به رسیدگی و بررسی مدارک، یاری کنند. این امر، تسهیل و تسریع در امر رسیدگی به صورت های مالی شرکت و موسسات را به دنبال دارد.

یکی از دلایل  تفاوت تشخیص در قانون مالیات های مستقیم با قانون ارزش افزوده،  نبود اسناد و مدارک مثبت و بعضا عدم ارائه دفاتر قانونی توسط مودیان مالیاتی به حوزه های ممیزی است که سبب می شود تا ادله کافی مکتوب برای تشخیص وجود نداشته باشد.

موضوع دیگر، تفاوت های نظری و اقتصادی در بحث مالیات مستقیم و بحث مالیات بر ارزش افزوده است که نیاز به دو رویکرد متفاوت را در بررسی اسناد، توجیه می کند. معافیت های مالیاتی در بحث مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده یکسان نیست.

تفاوت های مالیاتی در صنایع مختلف

تفاوت‌های مالیاتی بین صنایع مختلف بسته به نوع فعالیت و خصوصیات هر صنعت می‌تواند بسیار گسترده باشد. به عنوان مثال، در صنعت تولید کالاهای مصرفی، مانند صنایع غذایی یا داروسازی، مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از مهم‌ترین مالیات‌های اجباری است که بسته به نوع محصول، نرخ مختلفی دارد. در این صنایع، کیفیت و بهداشت محصولات و نیز ارائه خدمات به مصرف‌کننده نهایی بسیار حائز اهمیت است و مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از عوامل تضمین این استانداردها عمل می‌کند.

علاوه بر این، صنایع داروسازی به عنوان یکی از صنایع استراتژیک که تأمین بهداشت عمومی جامعه را بر عهده دارند، از برخی معافیت‌های مالیاتی نیز برخوردار هستند تا این صنعت به خوبی توسعه یابد و دسترسی عمومی به داروهای ضروری تسهیل شود.

در مقابل، صنایع خدماتی مانند بانکداری و بیمه که بیشتر بر اساس ارائه خدمات و نه تولید کالا فعالیت می‌کنند، تفاوت‌های مالیاتی خود را دارند. در این صنایع، مالیات بر ارزش افزوده بسته به نوع خدمات ارائه شده و همچنین نرخ مالیات مختلفی برای معاملات مختلف اعمال می‌شود. برای مثال، در بانکداری، خدمات مالی از جمله وام‌ها، حواله‌های بین‌المللی و سایر خدمات مالی ممکن است معاف از مالیات بر ارزش افزوده باشند، در حالی که برخی دیگر از خدمات مثل ارائه خدمات مشاوره مالی مالیات‌پذیر هستند. این تفاوت‌ها نشان از پیچیدگی و گستردگی قوانین مالیاتی در صنایع خدماتی دارد که به شکلی مستقیم بر اقتصاد کلان تأثیر می‌گذارد.

ثبت حسابداری مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش

دقت داشته باشید در حین محاسبه مقدار ارزش افزوده تنها باید ارزش کالا یا خدمات را بدون هرگونه مالیات پرداخت شده در نظر بگیرید. در واقع مالیات پرداخت شده جزئی از ارزش کالا به حساب نمی آید.

برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده باید آن را در تاریخ فروش و با نرخ همان سال یادداشت نمائید. حتی اگر کالای خریداری شده در دوره مالی قبل نوشته شده باشد.

برای اینکه بتوانید جزئیات بیشتری از ارزش افزوده در گزارشات مالی خود یادداشت نمائید میتوانید به سراغ استفاده از «مالیات بر ارزش افزوده خرید» بروید و با ایجاد «عوارض خرید» و با توجه به زمان خرید کالا و یا دریافت خدمات، آنها را بدهکار نمائید. برای استفاده از سرفصل معین “مالیات ارزش افزوده فروش” نیز می‌توان از سرفصل‌هایی جز “مالیات بر ارزش افزوده فروش” و “عوارض فروش” استفاده کرد و نتایج بسیار معقولی را نیز دریافت نمود.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی بر آن شد تا بررسی کاملی از ثبت حسابداری ارزش افزوده در خرید و فروش داشته باشیم، همانطور که مطالعه کردید، ثبت حسابداری ارزش افزوده در خرید و فروش به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حسابداری تجاری، تقاضایی برای دقت و دانش فنی دارد. در این روند، ابتدا با محاسبه مالیات بر ارزش افزوده خرید، به کمک کدینگ حسابداری، مشتریان به عنوان بدهکاران تجاری در سیستم ثبت می‌شوند. سپس با ثبت مالیات بر ارزش افزوده فروش به عنوان بستانکاران، سند حسابداری به تراز می‌رسد. این روش مطابق با قوانین مالیاتی مربوط به هر صنعت، اطمینان از پرداخت مالیات به موقع و صحیح را فراهم می‌کند و به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا با پیروی از این روندها، بهبود عملکرد مالی و تجاری خود را دنبال کنند.

راهکار مالی و  نرم افزار حسابداری پایا افزار